2015-03-02

Аляксандр Осіпаў: Беларусь, Малдова і Украіна дагэтуль выкарыстоўваюць перавагі савецкай сістэмы кіравання разнастайнасцю

Праграма Усходняга Партнёрства ЕЦСМ ёсць трохгадовым праектам, які распачаўся ў 2014 г. і ахоплівае тры краіны – Беларусь, Малдову і Украіну. Праграма ставіць перад сабою амбітныя мэты: задзіночыць органы дзяржаўнай улады, навуковыя колы, а таксама нацыянальныя меншасці і грамадскія арганізацыі дзеля таго, каб наладзіць паміж імі кантакты і даць магчымасць абмяняцца карысным досведам. У сваім інтэрв'ю для часопісу Belarusian Review др. Аляксандр Осіпаў, навуковы кіраўнік праекту і старшы навуковы супрацоўнік ЕЦСМ, прадстаўляе гэтую ініцыятыву.

Belarusian Review: Праграма Усходняга Партнёрства ЕЦСМ ладзіцца пры падтрымцы Міністэрства замежных справаў Даніі. Што падштурнула зацікаўленасць дацкай дзяржавы да гэтага праекту?

Аляксандр Осіпаў: Дацкая Праграма суседзтва (2013-17 г.) афіцыйна ставіць перад сабой мэту “зрабіць унёсак у падтрымку міру і стабільнасці ў Еўропе” і згадвае Беларусь, Малдову і Украіну сярод сваіх “мэтавых краінаў”. Прычыны ёсць даволі відавочнымі і звязаныя з наўпроставым суседзтвам гэтых краінаў з Еўрапейскім Саюзам.

Правы чалавека, належнае дзяржаўнае кіраванне, развязанне канфліктаў і правы нацыянальных меншасцяў знаходзяцца ў шэрагу тэматычных прыярытэтаў Праграмы. Таму факт паспяховага абмеркавання дацкім Міністэрствам замежных справаў і ЕЦСМ фінансавання праекту, скіраванага на этнічныя меншасці на ўсходнім памежжы ЕС, не мусіць успрымацца як вялікая неспадзяванкай.

BR: Гэтая праграма скіраваная на тры дзяржавы Усходняга Партнёрства – Беларусь, Малдову і Украіну. Чаму менавіта гэтыя тры краіны былі задзіночаныя ў межах адной праграмы?

AO: Прычынай ёсць збег шэрагу розных акалічнасцяў і чыннікаў. У цяперашні момант зона зацікаўленасцяў еўрапейскіх донараў пасоўваецца з тэрыторыі Закаўказзя да заходняй часткі Усходняга Партнёрства. Паўдзенны Каўказ ёсць зонай зацікаўленасцяў ЕЦСМ-Грузія, а не галоўнага офісу ЕЦСМ. Уласна ЕЦСМ працуе з Беларуссю з 2011 г., а дырэктарка ЕЦСМ пачала планаваць новую супрацу паміж ЕЦСМ і Малдовай яшчэ задоўга да распрацоўкі плану Праграмы Усходняга Партнёрства ЕЦСМ. Апошнім, але не менш істотным чыннікам ёсць фактычны склад каманды Праграмы, а менавіта тое, што і Ганна Васілевіч і я з акадэмічнага гледзішча асабліва зацікаўленыя ў гэтым рэгіёне. Наш навуковы праект, прысвечаны савецкай спадчыне, увасобіўся ў манаграфію “Палітыка кіравання этнакультурнай разнастайнасцю ў Беларусі, Малдове і Украіне: паміж савецкай спадчынай і еўрапейскімі стандартамі”, што ахоплівае гэтыя тры краіны. Такім чынам, задзіночанне гэтых трох краінаў у адную групу не ёсць выпадковым, бо гэтыя краіны маюць шмат агульнага.

BR: У апісанні Праграмы Усходняга Партнёрства ЕЦСМ пазначана, што мэтавыя краіны сутыкаюцца з шэрагам цяжкасцяў, але гэтаксама маюць і шэраг дасягненняў ў адаптацыі і кіраванні этнічнай і моўнай разнастайнасцю. Якія менавіта цяжкасці і дасягненні маюцца тут на ўвазе?

AO: Усе тры краіны ёсць неаднастайнымі з гледзішча этнічнасці, мовы, і ў меншай ступені, рэлігіі. У камбінацыі з слабымі эканомікамі, недасканалымі палітычнымі інстытуцыямі, унутраным ідэалагічным расколам і вонкавым ціскам усё гэта можа спрычыніцца да сацыяльных і палітычных цяжкасцяў, – да этнічнай сегрэгацыі і нацыяналістычнага папулізму ў лепшым і да ўсеагульнай дэстабілізацыі ў горшым выпадку.

“Дасягненні” – гэта палітычна карэктны тэрмін, які азначае, што згаданыя краіны пазбеглі найгоршага сцэнару і, замест гэтага, стварылі (ці хутчэй атрымалі ў спадчыну і здолелі падтрымаць) сістэму этнакультурнага кіравання, якая даказала сваю жыццяздольнасць у доўгатэрміновай перспектыве.

Калі казаць у агульных рысах, то існуе прызнанае сацыяльнае двухмоўе, якое, як выяўляецца, прызнаецца і прымаецца простым насельніцтвам. Не існуе глыбокага этнічнага ці лінгвістычнага расколу ці, яшчэ горш за тое, сегрэгаваных ці варожых адна да аднае групаў насельніцтва. Існуе магчымасць для працы арганізацыяў нацыянальных меншасцяў і інстытуцыяў, што займаюцца пытаннямі культуры і адукацыі меншасцяў. У некаторых выпадках таксама магчыма прынамсі сімвалічнае ўключэнне ў сістэму кіравання дзяржавай прадстаўнікоў меншасцяў. Нароўні з гэтым, Малдова дэманструе рэдкія выпадкі жыццяздольнай тэрытарыяльнай аўтаноміі (Гагаузія) і дастаткова цывілізаваны спосаб узаемадзеяння з непрызнанай рэспублікай (Прыднястроўе) і з ейным насельніцтвам.

BR: У чым палягаюць асноўныя падабенствы і адрозненні ў сістэме абароны меншасцяў у Беларусі, Малдове і Ўкраіне і чым такія адрозненні выкліканыя?

АО: Відавочна, што ўсе гэтыя краіны адрозніваюцца памерамі, дэмаграфічным складам, палітычнымі рэжымамі, а таксама замежнай палітыкай, гісторыяй і нацыянальнымі падыходамі да трактавання тых ці іншых яе фактаў і эпізодаў. Варта звярнуць увагу і на тое, што ў цяперашні час Украіна знаходзіцца ў стане вайны, у той час як іншыя дзве краіны – не. У сваю чаргу, у адрозненні ад Беларусі Украіна і Малдова ёсць плюралістычнымі дэмакратыямі. Акрамя таго, Малдова змяшчае ў сабе этнічна-абгрунтаваную тэрытарыяльную аўтаномію, у той час як Украіна такой аўтаноміі фактычна больш не змяшчае. Нягледзячы на тое, што абставіны, згаданыя вышэй, у той ці іншы спосаб уплываюць на дзяржаўную этнічную палітыку, параўнанне, што мае пад сабой такую глебу, наўрад ці будзе прадукцыйным. Я ўважаю, што неабходна наадварот звярнуць увагу на фармальныя і нефармальныя “правілы гульні” ў этнічнай палітыцы (ці, іншымі словамі, на інстытуцыі) і на тое, як гэтая палітыка прадстаўленая і абгрунаваная. У звязку з гэтым я лічу, што існуе болей падабенстваў чым адрозненняў.

Калі сцісла, то ўсе тры краіны дагэтуль выкарыстоўваюць савецкую сістэму кіравання разнастайнасцю, якая была сфармаваная яшчэ ў канцы 1980-х гг. Яна выглядае як спалучэнне мяккага мажарытарнага этнічнага нацыяналізму з дэ-факта захаваннем моўнага і этнічнага плюралізму. На маю думку, у гэтым выпадку савецкая спадчына не ёсць чымсьці надта благім. Раптоўным і дзівосным чынам гэтая мадэль, створаная ad hoc, адчыніла вакно магчымасцяў. На сённяшні дзень усе тры краіны атрымліваюць выгаду ад слабой, гнуткай і ў некаторай ступені нават сімвалічнай інстытуцыяналізацыі этнічнай, рэгіянальнай і моўнай разнастайнасці. Выразна акрэсленая і простая стратэгія нацыянальнага будаўніцтва і этнічнай палітыкі магла б завесці ў тупік, т.б. спрычыніцца да сур’ёзнага расколу ў грамадстве і працяглых канфліктаў.

Ад рэдакцыі: Еўрапейскі Цэнтр па справах меншасцяў быў заснаваны ў 1996 г. урадамі Даніі, Нямеччыны і зямлі Шлезвіг-Гальштэйн. Цэнтр ажыццяўляе прыкладныя распрацоўкі і ладзіць даследаванні ў галіне палітыкі, надае інфармацыю, кансультацыі і дакументацыю ў пытаннях рэгулявання адносінаў з меншасцямі ў Еўропе. Цэнтр кансультуе як еўрапейскія ўрады і міжнародныя арганізацыі арганізацыі, так і арганізацыі меншасцяў. Больш інфармацыі пра Праграму Усходняга Партнёрства ЕЦСМ “Нацыянальныя меншасці і этнапалітычныя пытанні. Беларусь – Малдова – Украіна” можна знайсці на сайце: http://ecmi-epp.org.

Гэты артыкул з'явіўся па-ангельску ў Belarusian Review, Vol. 27, No. 1.
© 2015 The_Point Journal/Belarusian Review

Ключавыя словы: нацыянальныя меншасці, этнапалітычныя пытанні, Усходняе Партнёрства, Беларусь, Малдова, Украіна, кіраванне разнастайнасцю, недыскрымінацыя, моўная разнастайнасць, дыскрымінац
 

2015-03-02

Аляксандр Осіпаў: Беларусь, Малдова і Украіна дагэтуль выкарыстоўваюць перавагі савецкай сістэмы кіравання разнастайнасцю

Праграма Усходняга Партнёрства ЕЦСМ ёсць трохгадовым праектам, які распачаўся ў 2014 г. і ахоплівае тры краіны – Беларусь, Малдову і Украіну. Праграма ставіць перад сабою амбітныя мэты: задзіночыць органы дзяржаўнай улады, навуковыя колы, а таксама нацыянальныя меншасці і грамадскія арганізацыі дзеля таго, каб наладзіць паміж імі кантакты і даць магчымасць абмяняцца карысным досведам. У сваім інтэрв'ю для часопісу Belarusian Review др. Аляксандр Осіпаў, навуковы кіраўнік праекту і старшы навуковы супрацоўнік ЕЦСМ, прадстаўляе гэтую ініцыятыву.

2013-11-19

Закон “Аб беларусах замежжа”: адзін крок да прыняцця

Доўгачаканы праект закону “Аб беларусах замежжа” паступіў у Палату прадстаўнікоў. Дарэчы, гэта не першы раз, калі праект закону пасля ўзгаднення паміж усімі зацікаўленымі дзяржаўнымі ўстановамі фактычна дайшоў да апошняй стадыі разгляду. Такое ўжо было ў 2002 годзе. Тады праект закону меў назву “Аб суайчынніках, якія пражываюць за мяжой”, але з незразумелых прычынаў прыняцце закону так і не адбылося, і ён надоўга выпаў з прыярытэтаў дзяржаўнай замежнай палітыкі. Неабходнасць прыняцця закону Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына” агучвала даўно: з 2001 года гэтае пытанне было асноўным у парадку дня працы з’ездаў беларусаў свету, што склікаюцца “Бацькаўшчынай” кожныя чатыры гады. Больш за тое, на з’ездах не толькі прымаліся звароты да Ураду з заклікам прыняць адпаведны закон, дэлегаты выходзілі з канкрэтнымі прапановамі, датычнымі зместу закону. Практычна гатовы законапраект быў накіраваны Згуртаваннем ва Урад па выніках і Чацвёртага (2005 г.), і Пятага (2009 г.) з’ездаў беларусаў свету. Гэты дакумент быў складзены з улікам меркавання дыяспары, а таксама падобнага заканадаўства іншых унітарных краінаў. “Бацькаўшчына” прапанавала назваць законапраект “Аб беларусах замежжа”.

2013-06-11

Алена Макоўская: беларусы замежжа – самы моцны прыхільнік Беларусі і яе культуры

Міністэрства замежных справаў Беларусі займаецца распрацоўкай праекту закону “Аб беларусах Замежжа”. Закон мае мець рамкавы характар і быць накіраваным на гарманізацыю беларускага заканадаўства ў сферы супрацы з беларусамі замежжа. Алена Макоўская, кіраўнік МГА “ЗБС “Бацькаўшчына” дае сваю ацэнку неабходнасці новага закону “Аб беларусах замежжа” і ягоных перспектываў для беларускіх меншасцяў і дыяспараў у свеце.

2013-06-04

Беларусь і Летува: ў пошуках гістарычнага кампрамісу ў спадчыне ВКЛ

У сваім нядаўнім інтэрв’ю беларускі гісторык др. Алесь Краўцэвіч разважаў пра выкарыстанне тэрмінаў Летува і летувіс(ы) датычна сённяшняй нацыянальнай дзяржавы гэтага балцкага народу. Ён адзначыў, што ў такі спосаб ён аддзяляе “гістарычную Літву ад сучаснай Летувы”, бо “з этнічнага пункту гледжаньня гэта было абсалютна іншае ўтварэнне, чым сучасная Летува”. Краўцэвіч падкрэслівае, што выкарыстанне двух тэрмінаў не нясе аніякай негатыўнай канатацыі і ёсць “тэхнічным пытаннем, каб аддзяліць” і падаць аб’ектыўнейшую карціну тагачаснай гісторыі.

2013-01-03

Прозвішчы прадстаўнікоў нацыянальных меншасцяў у Летуве: ці існуе праблема?

Праблема напісання прозвішчаў асобаў нятытульнай нацыянальнасці ў Летуве, напрацягу доўгага часу застаецца прадметам гарачых дыскусіяў у краіне, а таксама ў пэўнай ступені ўплывае на міжнародныя стасункі паўночна-заходняй суседкі Беларусі.

2012-08-31

Марыя Міхалкава: уся наша дзейнасць мусіць служыць захаванню мовы!

Лужыцкія сербы з'яўляюцца найменшым з славянскіх народаў і адной з чатырох нацыянальных меншасцяў Нямеччыны, а рэгіён Лужыцы, дзе яны кампактна пражываюць, – падзелены паміж дзюма федэральнымі землямі – Брандэнбургам і Саксоніяй. У сваім эксклюзіўным інтэрв’ю для The_Point Journal/Belarusian Review нямецкі палітык сербалужыцкай нацыянальнасці і дэпутат Бундэстагу ад Хрысціянска-дэмакратычнага саюзу Марыя Міхалкава распавядае пра цяперашнюю сітуацыю лужыцкіх сербаў у Нямеччыне, іх культуру і мовы. Гэтае інтэрв’ю адрасаванае найперш беларускай аўдыторыі і мае на мэце пазнаёміць беларускага чытача з жыццём лужыцкіх сербаў. Улічваючы фактычную асутнасць сарабістыкі ў Беларусі, мы спадзяемся, што інтэрв’ю будзе для беларускай аўдыторыі  цікавым і інфарматыўным.

2012-05-10

Вальдэмар Тамашэўскі: Разам у абароне агульных правоў

Беларусы ёсць трэцяй паводле колькасці нацыянальнай меншасцю ў Летуве і складаюць 1,1% ад насельніцтва краіны. Падобна як і палякі, беларусы ў Летуве з’яўляюцца аўтахтонным насельніцтвам, што напрацягу стагоддзяў жыве на тэрыторыі Віленшчыны. Цяперашняя сітуацыя нацыянальных меншасцяў выклікае вострыя дэбаты ў летувіскім грамадстве. “Belarusian Review” звярнуўся да дэпутата Еўрапейскага Парламенту, старшыні Выбарчай акцыі палякаў Летувы Вальдэмара Тамашэўскага з просьбай аб ацэнцы цяперашняй палітыкі летувіскай дзяржавы датычна нацыянальных меншасцяў, ступені супрацы паміж нацыянальнымі меншасцямі і сітуацыі беларускай меншасці ў Летуве.

2012-05-10

Waldemar Tomaszewski: Razem w obronie wspólnych praw

Białorusini są trzecią co do liczebności mniejszością narodową na Litwie, gdzie stanowią ok. 1,1% ludności kraju. Białorusini, podobnie jak i Polacy, na Litwie są ludnością autochtoniczną, od stuleci zamieszkują tereny Wileńszczyzny. Obecna sytuacja mniejszości narodowych powoduje ostrą debatę w społeczeństwie litewskim.Belarusian Review zwróciło sie do litewskiego europosła Waldemara Tomaszewskiego z ramienia Akcji Wyborczej Polaków na Litwie z prośbą o ocenę obecnej polityki państwa litewskiego wobec mniejszości narodowych, poziomu współpracy między mniejszościami w tym kraju oraz sytuacji mniejszości białoruskiej na Litwie.

2012-04-30

Барыс Цылевіч: Жадаю, каб беларусы захавалі сваю разнастайнасць, якая дазваляе ім разумець як захад, так і ўсход

Асоба Барыса Цылевіча не патрабуе дадатковага прадстаўлення калі справа тычыцца правоў нацыянальных меншасцяў. Ад 1998 году ён з’яўляецца дэпутатам Сэйму Латвіі, а ад 1998 – актыўны чалец Парламенцкай Асамблеі Савету Еўропы (ПАСЕ). Барыс Цылевіч быў абраны першым старшынём новастворанага Падкамітэту ПАСЕ па правах меншасцяў (2005-2007). У сваім эксклюзіўным інтэрв'ю для Belarusian Review Барыс Цылевіч дае сваю ацэнку сітуацыі з нацыянальнымі меншасцямі ў Беларусі, выказвае меркаванне, якія заканадаўчыя практыкі Савета Еўропы можна было б увесці ў беларускае заканадаўства, а таксама апісвае сітуацыю нацыянальных меншасцяў у Латвіі.

2012-01-04

БССР: ад геаграфічна-адміністрацыйнай фармацыі да беларускай нацыянальнай адзінкі

Аналіз зьместу канстытуцыйных актаў Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі паказвае разьвіцьцё ўсяе савецкае сыстэмы. Нягледзячы на сваю заідэлягізаванасьць, канстытуцыйныя акты БССР зьмяшчаюць сваё трактаваньне гістарычнага шляху беларускага народу і беларускай дзяржаўнасьці. А ўлічваючы той факт, што менавіта з БССР, што існавала на беларускіх землях у розных межах каля 70 гадоў, нарадзілася сучасная беларуская дзяржаўнасьць, канстытуцыйныя акты гэтай дзяржаўнай фармацыі патрабуюць належнай увагі.

2011-12-13

Нацыя і дзяржаўнасьць у канстытуцыйных актах Беларускай Народнай Рэспублікі

Спробы беларусаў збудаваць сваю нацыянальную дзяржаву адразу пасьля Першай усясьветнай вайны аказаліся няўдалымі. Беларуская Народная Рэспубліка праіснавала менш за год, а яе ўрад у выніку неспрыяльных для свайго існаваньня ваенна-палітычных абставінаў апынуўся ў выгнаньні. Нядоўгі час існаваньня БНР не азначае, што яе праўную спадчыну можна ігнараваць. Сапраўды, у кантэксьце канстытуцыйных актаў БНР прадстаўленая толькі трыма ўстаўнымі граматамі, аднак ужо іхны аналіз дазваляе знайсьці шэраг элемэнтаў, якія акрэсьліваюць палітычныя погляды ўраду гэтай дзяржаўнага ўтварэньня на народ, нацыю і дзяржаўнасьць.

2011-08-24

Расійская імперская палітыка ў хакеі

Скандал наконт транслітэрацыі прозвішчаў вакол вядомай зоркі расійскага хакею Аляксея Кавалёва, што перайшоў з клубу НХЛ “Пітсбург Пінгвінз” ў клуб КХЛ “Атлант” (Мыцішчы), паставіў шмат пытанняў наконт дыскрымінацыйнай палітыкі, якая выкарыстоўваецца расійскім кіраўніцтвам  КХЛ. Кавалёў паспяхова апратэставаў правілы КХЛ, якія вымагалі напісання ягонага прозвішча лацінскімі літарамі не іначай як “Kovalyov” (ён настойваў, што адзіным слушным спосабам напісання ягонага прозвішча ёсць “Kovalev”).

2011-08-06

Рэтраспектыва: Летува – Беларусь: да пытання аб тэрыторыях

У гэтым годзе даволі шырока адзначалася 80-годдзе апошняга кіраўніка Савецкага Саюзу Міхаіла Гарбачова. На гэтым тле святкаванняў шматлікія спрэчныя рашэнні і памылкі, зробленыя Гарбачовым, засталіся нібы зарэтушаванымі, а падзеі, што адбываліся ў канцы ягонага кіравання, дагэтуль трактуюцца па-рознаму ў розных сталіцах на пост-савецкай прасторы і зазвычай з’яўляюцца перашкодай для наладжвання двух- і шматбаковых адносінаў у рэгіёне. Як вядома, 29 сакавіка 1990 году кіраўніцтва БССР выступіла з тэрытарыяльнымі прэтэнзіямі да Летувы і гэтая заява магла справакаваць узброены тэрытарыяльны канфлікт паміж краінамі. Хоць гэтага і не адбылося, сам факт такой заявы варты дэталёвага разгляду, каб зразумець ягоную сутнасць. Тут мы друкуем пераклад інтэрвію прафесара доктара Язэпа Аляксандравіча Юхо для газеты “Сельская жизнь” ад 23 жніўня 1990 году, дзе ён тлумачыць падставы для такіх заяваў кіраўніцтва БССР.

2010-07-13

Лёс ізаляваных меншасьцяў: Лужыца - Падляшша

Лужыца месьціцца ў паўдзённа-ўсходнім куце Нямеччыны і ёсьць месцам, дзе зыходзяцца дзьве вялікія плыні эўрапейскай цывілізацыі – германская і славянская. Жыцьцё на памежжы – на ростанях – вельмі моцна адбілася на гістарычным лёсе тамтэйшага аўтахтоннага народу – лужыцкіх сэрбаў (таксама вядомых пад назвамі сорбы ці лужычане). Апынуўшыся на заходнім ускрайку славянства, яны так і не змаглі дамагчыся незалежнасьці ці якой-кольвек палітычнай аўтаноміі. Сёньня лужыцкіх сэрбаў, народу з амаль 500-гадовай літаратурнай традыцыяй, засталося толькі каля 50 тысячаў. І гэты малы аскепак калісьці вялікага народу можа цалкам анямечыцца на працягу колькіх наступных пакаленьняў. Бачачы гэта, міжволі пранікаешся думкай, што такі самы лёс мог бы напаткаць і беларусаў. Тут сапраўды пачынаеш разумеець, наколькі дзеля захаваньня народу важная ня толькі нацыянальная ідэнтычнасьць улучна з мовай, але магчымасьць разьвівацца ў межах нацыянальнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі.

2009-09-06

Вільня - дзукійская правінцыя?

Практычна кожная краіна складаецца з пэўнай колькасьці рэгіёнаў, існаваньне якіх абумоўленае гістарычна. Ня ёсьць выняткам і Летува, што падзяляецца на пяць этнаграфічных рэгіёнаў: Аўкштота, Жамойць (Жмудзь), Малая Летува, Сувальшчына (Судовія) і Дзукія (Дайнова). Пра этнаграфічныя рэгіёны Летувы цяпер можна казаць толькі ў культурніцкім кантэксьце, бо яны ня ёсьць ані палітычнымі, ані адміністрацыйнымі адзінкамі. Аднак, нягледзячы на гэткі статус, падзел Летувы на рэгіёны быў зацьверджаны на афіцыйным узроўні.

2008-10-11

Трактаванне тэрміну "народ" у Канстытуцыі Летувы ў гістарычнай перспектыве

Ад самага моманту абвяшчэння незалежнасці 18 лютага 1918 года Летувіская Рэспубліка  пазіцыянавала сябе як наўпроставы нашчадак былога Вялікага княства Літоўскага. Гэтая старая дзяржава “ад чатырнаццатага да сярэдзіны сямнаццатага стагоддзя адыгрывала важную ролю ў гістарычным развіцці Ўсходняй Еўропы”. Сучасныя навукоўцы не аспрэчваюць прававога спадкаемства паміж Вялікім княствам Літоўскім і Летувіскай Рэспублікай. Міжнародная навуковая супольнасць прыняла летувіскі пункт гледжання на праблему. Гэты артыкул мае на мэце паставіць пад пытанне летувіскую аргументацыю наконт трактавання ЛР як адзінага нашчадка ўсёй спадчыны ВКЛ.

2007-11-16

Справа Рэхбэргэра альбо гарантаваньне правоў кліентаў у выпадку банкруцтва тур-апэратара

Справа С-140/97 Вальтэр Рэхбэргэр (Rechberger) і іншыя супраць Аўстрыі ўздымае пытаньне як дзяржавы-чальцы Эўрапейскага Зьвязу могуць гарантаваць поўнае захаваньне правоў спажыўцоў у выпадку банкруцтва тур-апэратара.